Қаржылық сауат

50-30-20 әдісі: Қаржыны дұрыс бөлудің тиімді жолы

03.03.2025

1 мин

1

999

Сурет: fingramota.kz

Қаржылық тұрақтылыққа жету үшін табысты дұрыс басқару маңызды. Бұл ретте, әлемде кең тараған 50-30-20 әдісі бюджетті жоспарлаудың қарапайым әрі тиімді тәсілі болып табылады. Бұл әдістің негізгі қағидаларын Dauletten.kz сайты айтып береді.

Бұл әдістің негізгі қағидасы – табысты үш негізгі санатқа бөлу: қажеттіліктер (50%), қалаулар (30%) және жинақ (20%).

1. 50% – Негізгі қажеттіліктер

Кірістің жартысы өмір сүруге қажетті маңызды шығындарға жұмсалуы керек. Бұл санатқа мыналар кіреді:

• Тұрғын үй ақысы (пәтерақы, ипотека)
• Коммуналдық төлемдер (жарық, су, жылу, интернет)
• Азық-түлік (күнделікті қажетті тағамдар)
• Транспорт (қоғамдық көлік, жанармай)
• Несие мен қарыз төлемдері
• Медициналық сақтандыру және дәрі-дәрмек

Егер сіздің негізгі қажеттіліктеріңіз кірістің 50%-ынан асып кетсе, шығындарыңызды қайта қарап, үнемдеудің жолдарын іздеуге тура келеді. Мысалы, арзанырақ пәтер жалдау, артық коммуналдық шығындарды қысқарту немесе үнемді көлік түріне көшу.

2. 30% – Қалаулар мен өмір сүру сапасын арттыру

Кірістің 30%-ы сіздің жеке қажеттіліктеріңіз үшін бөлінеді. Бұл санатқа мыналар кіреді:

• Мейрамхана мен кафелер
• Киім-кешек пен аксессуарлар
• Кино, театр, концерттер, ойын-сауық
• Саяхат пен демалыс
• Хобби және жеке қызығушылықтар

Бұл шығындар өмір сапасын жақсартуға көмектеседі, бірақ олар міндетті емес. Егер сіздің негізгі қажеттіліктеріңізге жұмсалған қаражат 50%-дан асса, онда қалауларға бөлінетін қаражатты азайтуға болады.

3. 20% – Жинақ пен инвестиция

Табыстың 20%-ы болашаққа арналған жинақ пен қаржылық қауіпсіздік үшін бөлінеді. Бұл санатқа мыналар кіреді:

• Жинақ шоты (күтпеген жағдайлар үшін)
• Зейнетақы қорына жарна
• Инвестициялар (акциялар, облигациялар, жылжымайтын мүлік және т.б.)
• Несие мен қарыздарды мерзімінен бұрын өтеу

Егер сіз бұл санатты дұрыс басқарсаңыз, уақыт өте келе қаржылық тәуелсіздікке қол жеткізуіңіз мүмкін.

50-30-20 әдісін қалай тиімді қолдануға болады?

1. Айлық кірісті есептеңіз – Таза табысыңызды (салықтар мен басқа да ұстауларды алып тастағаннан кейінгі жалақы) анықтаңыз.
2. Шығындарды санаттарға бөліңіз – Барлық шығындарыңызды үш негізгі санатқа жатқызыңыз.
3. Бюджетіңізді реттеңіз – Егер бір санатта шығын көп болса, басқасынан азайтуға тырысыңыз.
4. Қаржылық мақсаттар қойыңыз – Болашақтағы қаржылық жоспарларды анықтап, жинақтау әдетін қалыптастырыңыз.
5. Шығындарды бақылап отырыңыз – Ақшаңыздың қайда кетіп жатқанын бақылау үшін арнайы қосымшалар немесе Excel кестесін қолданыңыз.

Қорытынды

50-30-20 әдісі – кез келген адамға түсінікті әрі қолдануға оңай қаржылық жоспарлау жүйесі. Ол сізге қаржылық тепе-теңдікті сақтауға, қарыздан құтылуға және болашаққа сенімділікпен қарауға көмектеседі. Ең бастысы – шығындарыңызды қадағалап, қаржылық әдеттеріңізді жақсарту.