Қаржылық сауат

Ата-ана балаға қаржылық сауаттылықты қалай үйрету керек?

21.05.2020

2 мин

34

11581

Балалардың дүкеннен өздері қалаған затты алуға қызығушылығы 4 жастан басталады. Сол себепті ата-ана баланы қаржылық сауаттылыққа кішкентай кезінен үйрете алады. Бұл туралы толығырақ психолог Ғалияш Махашевадан сұрап білдік.

«Отбасында ата-ананың әр қылығын көріп өскен бала, сол істі міндетті түрде қайталайды. Сіз өз қаражатыңызды қалай жұмсайсыз? Үнемдей аласыз ба? Ақшаңызды әр жерге шашпай, қалай жинақы ұстайсыз? Міне, балаға қаржылық сауаттылықты үйретудің басы осы жерден басталады. Егер бала Сіздің ақшаңызды қолы жететін жерден алып, ойыншыққа айналдырса, есейгенде де өз қаражатына жеңіл көзқарас қалыптасады. Сол себепті есейген сайын қаржылық қиындыққа тап бола бастайды», – дейді маман.

Қаржылық сауаттылықты үйрету барысында кішкентай балаға түрлі ойындарды қолданса, ал 7-8 жастағы балаларға нақты есеп арқылы ақшаны үнемдеу, тиімді ұстау жолдарын түсіндіруге болады. Мысалы: мектепте асханаға жұмсайтын ақшаны 5 күнге жеткізуге тырысу, досына бәлішке деп қарызға берген ақшаны кейін қайтарып алу, ал осы баланың әрекеттерінің бәрін арнайы дәптерге жазып, есебін жүргізуге үйрету. Қарапайым ғана мысал болғанымен, бұл тәртіп  баланың ақшаға деген жауапкершілігін арттырады.

«Біз бала отырғанда ақша санамау керек немесе баланың көзінше отбасының қаржылық жағдайын айтпау керек деген түсініксіз қағиданы ұстанып алғанбыз. Бұл – орынсыз», – дейді Ғалияш Махашева.

Ойын –  балалар үшін әлемді танудың негізгі тәсілі. Дәл осы ойын арқылы балаларды ақшаны дұрыс жұмсауға үйретуге болады. Солардың бірқатарын сіздерге ұсынамыз:

• «Кім арзанырақ табады?». Супермаркетте балаңызға қолжетімді бағада тауарды табуға тапсырма беріңіз. Тіпті жылдамдыққа жарысып, сатып алатын сүттің, шоколадтың арзанын бірге тауып көріңіз. Нәтижесінде өнімді салыстырып, қайсысы қымбат, қайсысы арзан екенін бірге талқылаңыз.
• «Дүкенге барып кел». Балаңызды дүкенге жіберіп, тек тізім бойынша заттарды алып келуді бұйырыңыз. Нәтижесінде қай өнім қанша тұратынын, қанша ақша қалғанын сұрау арқылы оның логикалық ойлау қабілетін қалыптастыруға болады. Сондай-ақ бала өзіне жауапкершілік алып, дүкенде ересек адамдар сияқты сауда жасауды үйренеді.  
• «Бюджетті жоспарлаймыз». 7-8 жастағы баламен ақшаның қайда кеткенін есептеңіз. Параққа арнайы кесте сызып, түрлі санатқа бөліңіз (тамақ, пәтер ақшасы, көлік, басқа да қажеттіліктер). Балаға қандай шығын қай санатқа жататынын нақтылауға мүмкіндік беріңіз. Нәтижесінде апта соңында қанша шығын қайда жұмсалғаны анық болады. Ал бұл кестенің есебін балаңызбен бірге жүргізіңіз.
• Отбасының барлық мүшелерімен «Монополия» сияқты үстел ойындарын ойнауға болады. Бұл ойын түрі уақытты қызықты әрі пайдалы өткізуге мүмкіндік береді.

Назерке БАЙЖАН