Инфляция мен девальвацияның қандай айырмашылықтары бар

11.02.2025

1 мин

1631

Сурет: freepic.com

Қаржы әлемінде инфляция мен девальвация – жиі кездесетін терминдер. Көпшілік бұл ұғымдарды бірдей деп қабылдайды, бірақ олардың экономикалық мағынасы мен салдары әртүрлі. Бұл мақалада Dauletten.kz сайты инфляция мен девальвацияның айырмашылығын, олардың себептері мен қарапайым азаматтарға қалай әсер ететінін қарастырады.

Инфляция деген не?

Инфляция – тауарлар мен қызметтердің орташа бағасының уақыт өте келе өсуі. Егер инфляция деңгейі жоғары болса, халықтың сатып алу қабілеті төмендейді, яғни бір жыл бұрынғы 10 000 теңгеге сатып алынған заттар қазір қымбаттап кетуі мүмкін.

Инфляцияның негізгі себептері:

Ақша құнының артуы (егер экономикадағы ақша көлемі артып кетсе, оның құны төмендейді).
Өндіріс шығындарының өсуі (жанармай, шикізат, жалақы қымбаттаған жағдайда, тауар бағасы да көтеріледі).
Сыртқы факторлар (мұнай бағасының өзгеруі, импорттық тауарларға байланысты қиындықтар).

Инфляцияның әсері:

Ақшаның құнсыздануы.
Халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеуі.
Жинақ ақшаның нақты құны азаюы.

Экономикасы тұрақты елдерде инфляция деңгейі 2-3% шамасында сақталады. Ал дамушы елдерде бұл көрсеткіш жоғары болуы мүмкін.

Девальвация деген не?

Девальвация – ұлттық валютаның шетел валютасына шаққандағы құнсыздануы. Мысалы, егер теңгенің бағамы 1 АҚШ доллары = 450 теңге болса, ал біраз уақыттан кейін 1 доллар = 500 теңге болып кетсе, бұл – теңгенің девальвациясы.

Девальвацияның негізгі себептері:

Сауда балансының тапшылығы (импорт экспорттан басым болғанда).
Орталық банктің ақша-несие саясаты.
Мұнай бағасының төмендеуі (Қазақстан сияқты шикізат экспорттаушы елдер үшін маңызды фактор).
Саяси және экономикалық тұрақсыздық.

Девальвацияның әсері:

Шетелдік тауарлар қымбаттайды (импорттық өнімдерге баға көтеріледі).
Тұрғындардың жинақ ақшасы құнсызданады (теңгелік депозиттердің нақты құны төмендейді).
Экспорттаушыларға тиімді (олардың тауары шетелде арзандайды, бұл бәсекеге қабілеттілікті арттырады).