Жаңалықтар

Ресей Қазақстандағы жылу орталықтарын меншігіне алуы мүмкін бе?

24.01.2025

1 мин

0

102

Сурет: dauletten.kz коллажы

2024 жылдың желтоқсанында үкімет энергетика және коммуналдық секторды жаңғыртуға арналған ұлттық жобаны бекітті. Құжатқа сәйкес, Көкшетау, Семей және Өскемен қалаларында үш жылу электр орталығы (ЖЭО) салынбақ. Жобаны жүзеге асыру үшін шамамен 1 трлн теңге бюджеттен тыс қаражат тарту көзделген. ЖЭО-лар іске қосылғаннан кейін Қазақстанның меншігінде қала ма? Dauletten.kz Ulysmedia-ға сілтеме қалдырып, осы сұрақтың жауабын оқырман назарына ұсынады.

Елде инвестор табылмады

2023 жылы энергетика министрлігі Көкшетауда ЖЭО салуға инвестор тарту үшін екі рет талпыныс жасады. Инвесторға 70 млрд теңгеден астам қаражат салу міндеттелді. Алайда бұл жобаға қызығушылық танытқан отандық компаниялар табылмады. Қытай мен Түркия компаниялары қызығушылық білдіргенімен, келісімге келмеді. Нәтижесінде Ресей нарыққа кіріп, үш ЖЭО құрылысын өз жауапкершілігіне алды.

Ресейдің рөлі мен табысы

2023 жылдың күзінде Қазақстан мен Ресей арасында ЖЭО салу туралы меморандумға қол қойылды. Ресейлік “ИНТЕР РАО-Экспорт” компаниясы жеңілдетілген қаржыландыру, технологиялар мен жабдықтарды ұсынатынын мәлімдеді. Нысандардың құрылысын мердігерлер жүзеге асырады, бірақ олардың кім екені әзірге белгісіз.

Келісімде ресейлік тараптың жеңілдетілген несие беретіні көрсетілгенімен, оның сомасы мен шарттары жария етілмеген. Энергетика министрлігі несие мөлшерлемесінің жылына 10%-дан аспайтынын атап өтті. Ресей ЖЭО құрылысынан және жабдықтарды жеткізуден табыс табады.

Қазақстан меншігінде қала ма?

ЖЭО пайдалануға берілген соң, оларды басқару үшін үш компания – “Көкшетау ЖЭО”, “Семей Энерго” және “Өскемен Энерго” құрылады. Бұл компаниялардың үлесі “Самұрық-Қазына” мен “Самұрық-Энерго” арасында бөлінеді. Алайда сарапшылар ресейлік “Интер РАО” жобада ұзақ уақыт қалуы мүмкін екенін жоққа шығармайды.

“Интер РАО” туралы мәлімет

Бұл Ресейдің ірі энергетикалық холдингі, ол энергия объектілерін жобалау, салу және басқару, жылу және электр энергиясын өндіру саласында жұмыс істейді. Холдинг 2003 жылдан бастап Қазақстан нарығында жұмыс істеп келеді. Бұрын Екібастұз ГРЭС-2-де 50% үлеске ие болған, бірақ 2019 жылы бұл үлесін сатып, ГРЭС-ті жаңғырту жұмыстары басталған.

Ресей компаниясының Қазақстанда ұзақ мерзімді қатысуы мен ықпалы әлі де өзекті мәселеге айналуы мүмкін.