|
|
|
| Товарные рынки | ||
| BID | ASK | |
| Brent | 0.00 | 0.00 |
| Лайт | 0.00 | 0.00 |
Қазіргі таңда алаяқтардан зардап шегушілер саны артып барады, Dauletten.kz тілшісі олардан қорғану жолдарын ұсынады.
Бірқатар алаяқтық түрлері бар, оларды қылмыскерлер әртүрлі салаларда белсенді түрде қолданады. Міне, ең кең таралған алаяқтық түрлері және олардан қалай қорғану керектігі жөніндегі кеңестер:
1. Фишинг: алаяқтар банктер, интернет-дүкендер немесе танымал ұйымдардың атынан хабарламалар немесе электрондық хаттар жіберіп, құпиясөздер, банк карталарының деректері сияқты жеке ақпараттарды алуға тырысады.
Қорғану жолдары:
• Хаттардағы немесе хабарламалардағы күдікті сілтемелерге өтпеңіз.
• Жіберушінің мекенжайы мен хабарламаның мазмұнын тексеріңіз.
• Банк немесе басқа ұйымның сайтына хаттағы сілтеме арқылы емес, тікелей кіріңіз.
• Екі факторлы аутентификацияны орнатыңыз.
2. Банк карталарының алаяқтықтары: алаяқтар скиммерлер арқылы немесе онлайн сатып алу кезінде деректерді ұрлап, банк картаңыздың мәліметтерін көшіре алады.
Қорғану жолдары:
• Карта деректерін басқа адамдарға бермеңіз.
• Онлайн сатып алу үшін виртуалды карталарды қолданыңыз.
• Әрбір транзакция туралы хабарламаларды қосыңыз.
• Шот үзінділерін үнемі тексеріңіз.
3. Әлеуметтік инженерия: алаяқтар телефон немесе жеке кездесулер арқылы манипуляция жасап, сізден ақша немесе карта деректері сияқты құпия ақпараттарды алуға тырысады.
Қорғану жолдары:
• Тіпті танымал компаниялардың өкілдері сияқты сөйлессе де, бейтаныс адамдарға сенбеңіз.
• Егер әңгімелесушіге сенімді болмасаңыз, ешқашан телефон немесе интернет арқылы жеке деректеріңізді бермеңіз.
• Ақпаратты ресми көздерден тексеріңіз.
4. Жалған инвестициялық ұсыныстар: алаяқтар сізге “жылдам дамып жатқан” компанияларға, криптовалюталарға немесе “сенімді” схемаларға ақша салуды ұсынады, бірақ іс жүзінде бұл қаржылық пирамидалар.
Қорғану жолдары:
• Қауіпсіздіксіз жоғары табысқа уәде беретін инвестицияларға сенбеңіз.
• Компания мен ұсыныстарды ресми тізімдерден тексеріңіз.
• Қаржы кеңесшілерінен кеңес алыңыз.
5. Онлайн саудадағы алаяқтық: алаяқтар жалған интернет-дүкендер құрып немесе онлайн платформалар арқылы тауарлар сатады, бірақ ақшаны алғаннан кейін тауарды жеткізбейді.
Қорғану жолдары:
• Тек жақсы пікірлері бар сенімді платформалардан сатып алыңыз.
• Төлемнің қауіпсіз әдістерін қолданыңыз, мысалы, тауар келген кезде төлем жасау немесе танымал қызметтер арқылы қорғалған транзакциялар.
• Сатушылардың рейтингтері мен пікірлерін тексеріңіз.
6. Жұмыспен қамту алаяқтықтары: Алаяқтар сізге жоғары жалақы ұсынады, бірақ оқытуға, құжаттарды рәсімдеуге немесе жұмыс құралдарына алдын ала төлем талап етеді.
Қорғану жолдары:
• Жұмысқа орналасу үшін ешқашан төлем жасамаңыз.
• Компанияны және оның вакансияларын ресми сайттар мен ашық көздерден тексеріңіз.
• Шамадан тыс оңай міндеттері және жоғары төлемі бар “үйде жұмыс” ұсыныстарымен сақ болыңыз.
7. Жеке деректерді ұрлау: алаяқтар несиелер алу, жалған аккаунттар тіркеу немесе басқа мақсаттар үшін сіздің жеке деректеріңізді ұрлауы мүмкін.
Қорғану жолдары:
• Күрделі құпиясөздерді қолданыңыз және оларды әртүрлі сайттарда қайталамаңыз.
• Құрылғыларыңызды антивируспен қорғаңыз және үнемі жаңартып отырыңыз.
• Әлеуметтік желілерде жеке мәліметтеріңізбен бөліспеңіз.
8. Несиелік алаяқтықтар: алаяқтар тиімді шарттармен несиелер ұсынады, бірақ несие алу алдында “алдын ала төлем” немесе басқа төлемдерді талап етеді.
Қорғану жолдары:
• Алдын ала төлем талап ететін несиелерге келіспеңіз.
• Несие берушінің лицензиясы мен заңдылығын ресми сайттардан тексеріңіз.
• Келісімшарттарға қол қоймас бұрын қаржы мамандарынан кеңес алыңыз.
Жалпы қауіпсіздік шаралары:
• Егер ұсыныс тым жақсы болып көрінсе, сақ болыңыз.
• Құрылғыларыңызды үнемі жаңартыңыз және антивирустық бағдарламаларды қолданыңыз.
• Онлайн аккаунттарыңыз үшін екі факторлы аутентификацияны орнатыңыз.
• Күдікті ресурстар арқылы жеке мәліметтеріңізді ешқашан бермеңіз.
Бұл шаралар сіздің алаяқтардың құрбаны болу қаупін азайтуға және қаржыңызды әрі жеке деректеріңізді қорғауға көмектеседі.
