Жаңалықтар

Жүкті әйелдерге төленетін жәрдемақыларда не өзгерді және олар қалай есептеледі

05.05.2025

1 мин

0

137

Сурет: gb.ru

Болашақ анаға қандай төлемдер қарастырылған? Бірнеше жұмыс орнынан декреттік төлем алуға бола ма? Ең жоғары төлемді қалай алуға болады? Бұл мақалада Dauletten.kz сайты осы сұрақтарға жауап берді.

Tengri Life тілшісі сәуірде не өзгергенін және декреттік төлемді өз бетінше қалай есептеуге болатынын білу үшін болашақ ата-аналардан жиі қойылатын сұрақтарды жинады.

Жүкті қазақстандық әйелдерге, сондай-ақ бала асырап алушыларға қандай төлемдер қарастырылған?

Мемлекет баланы өз бетінше дүниеге әкелген ата-аналар мен асырап алған ата-аналарды бөліп қарастырмайды. Сондықтан біз «бала тууына байланысты табысынан айырылу» деп атаймыз, бірақ бұл шарттар асырап алған баланы күтуге байланысты табысынан айырылған қазақстандықтарға да қолданылады.

Қарастырылған төлемдер:

1. Жұмыс істейтін және істемейтін әйелдерге арналған бір реттік мемлекеттік жәрдемақы.
2. Жүктілік пен босануына байланысты табысынан айырылу жағдайына арналған бір реттік әлеуметтік төлем.
3. Баланы күтуге арналған ай сайынғы жәрдемақы (1,5 жасқа дейін / жұмыс істемейтін әйелдер үшін).
4. Баланы 1,5 жасқа толғанға дейін күтуіне байланысты табысынан айырылған жағдайда жұмыс істейтіндерге арналған ай сайынғы әлеуметтік төлем.

Ең жоғары төлемді алу үшін декретке қашан дайындалу керек?

Төлем мөлшері болашақ ананың соңғы 12 айдағы табысына байланысты.

Егер сіз жалдамалы қызметкер болсаңыз, келесі аударымдар сіз үшін төленіп жатқанын жұмыс берушіден нақтылау қажет:

• Міндетті зейнетақы жарналары;
• Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына жарналар;
• Әлеуметтік аударымдар.

Декреттік демалыс қашан басталады?

Қазақстанда болашақ аналар 30-аптадан бастап декретке шығады. Ядролық сынақтарға ұшыраған өңірлердегі әйелдер — 27-аптадан бастап.

Декретке шыққан әйел жұмыс істей алмайды, яғни табысынан айырылады. Сондықтан мемлекет бір реттік төлем тағайындайды. Бұл төлем 126 күнге есептелген: 70 күн босануға дейін және 56 күн босанғаннан кейін. Кей жағдайда бұл мерзім 140 күнге дейін ұзартылады (асқынған босану немесе егіз, үшем туған жағдайда).

Жұмыстан айырылып қаламын деп уайымдамаңыз

Еңбек кодексінің 54-бабына сәйкес, декреттік демалыста жүрген әйелді жұмыстан шығару заңсыз.

87-бапқа сәйкес, бұл уақыт еңбек өтіліне қосылады және жыл сайынғы ақылы еңбек демалысына құқық береді.

Баланы туғаннан кейін 3 жасқа дейін күтім жасауға демалыс беріледі. Ол да еңбек өтіліне есептеледі, бірақ жалақы сақталмайды. Бұл демалыс асырап алған ата-аналарға да беріледі.

Қазақстанда кімдер декреттік төлемге үміткер бола алады?

Жұмыс істейтін әйелдер және міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қатысушылары (яғни әлеуметтік аударымдар жасалған тұлғалар) декреттік әлеуметтік төлем алуға құқылы.

Бала тууына байланысты мемлекеттік жәрдемақыны кімдер алады?

Бала туған барлық әйелдер бұл жәрдемақыны бір реттік түрде алады. 2025 жылы бұл 38 АЕК, яғни 149 416 теңге. Егер бұл төртінші бала болса — 63 АЕК немесе 247 716 теңге.

Жұмыс істейтін әйелдерге қосымша табысынан айырылуына байланысты әлеуметтік төлем және 1,5 жасқа дейін баланы күтуге жәрдемақы төленеді.

2025 жылы декреттік төлем қалай есептеледі?
Жүктілік пен босануына, сондай-ақ нәрестені асырап алуға байланысты табысынан айырылу жағдайына арналған бір реттік әлеуметтік төлемді есептеу үшін қажет:

• Орташа айлық табыс (соңғы 12 айдағы жалпы табысты 12-ге бөлеміз, тіпті үзіліс болған күндер болса да).
• Еңбекке жарамсыздық күндерінің коэффициенті (126 күн / 30 = 4,2).

Мысалы, сіздің жылдық табысыңыз 1 944 000 теңге болса:

• 1 944 000 / 12 = 162 000 теңге
• 162 000 * 4,2 = 680 400 теңге
• 10% міндетті зейнетақы жарнасы = 68 040 теңге
• Қолға алатын сома = 612 360 теңге

Егер айлық 7 АЕК-тен жоғары болса:
2025 жылы 7 МЗП = 595 000 теңге.
595 000 * 4,2 = 2 499 000 теңге

• 10% зейнетақы жарнасы = 249 900 теңге
• Қолға алатын сома = 2 249 100 теңге

Еңбек кодексінің 99-бабының 4-тармағына сәйкес, егер еңбек не ұжымдық шартпен қарастырылса, жұмыс беруші декреттік демалысты орташа жалақымен төлей алады, бірақ әлеуметтік төлем шегеріледі.

2025 жылғы сәуірде не өзгерді?

Бір жұмыс орнында істейтіндер үшін ештеңе өзгерген жоқ. Бірнеше жұмыс орнынан табыс алатын әйелдер үшін өзгерістер болды.

Бұрын олар әр жұмыс орнынан жеке-жеке ең жоғарғы төлем ала алатын. Енді барлық кіріс көздері есепке алынады, бірақ жалпы төлем 7 МЗП-ден аспайды.

Мысалы, егер әйелдің 3 жерден кірісі 100 000 + 120 000 + 85 000 теңге болса = 305 000 теңге
305 000 * 4,2 = 1 281 000 теңге

1,5 жасқа дейінгі бала күтіміне байланысты төлем қалай есептеледі? (Жұмыс істейтіндер үшін)

Соңғы 2 жылдағы табысты 24 айға бөліп, 0,4 коэффициентіне көбейтеміз, 10% ОПВ шегереміз.
Мысал:
1-жыл: 150 000 * 12 = 1 800 000
2-жыл: 200 000 * 12 = 2 400 000
Барлығы: 4 200 000 / 24 = 175 000 теңге
175 000 * 0,4 = 70 000
70 000 – 10% = 63 000 теңге
2025 жылы бұл төлемнің жоғарғы шегі — 238 000 теңге.

Жұмыс істемейтіндер үшін 1,5 жасқа дейінгі ай сайынғы жәрдемақы:

• 1-балаға – 5,76 АЕК (22 648 теңге)
• 2-балаға – 6,81 АЕК (26 776 теңге)
• 3-балаға – 7,85 АЕК (30 866 теңге)
• 4 және одан көп – 8,90 АЕК (34 994 теңге)

2025 жылы 1 АЕК = 3 932 теңге

Декреттік төлем алу үшін құжаттарды қашан тапсыру керек?

30-аптадан (ядролық сынақ аймағындағылар үшін — 27 аптадан) бастап 12 ай ішінде.

Қандай құжаттар қажет?

• Жүктілік пен босануға байланысты еңбекке жарамсыздық парағы (әр жұмыс орнынан бөлек қажет)
• Өтініш (ЦОН-да толтырылады)
• Жеке куәлік
• 20 таңбалы банк шоты туралы анықтама (Арнайы шоттарға түскен төлемдер бұғатталмайды).