|
|
|
| Товарные рынки | ||
| BID | ASK | |
| Brent | 0.00 | 0.00 |
| Лайт | 0.00 | 0.00 |
АҚШ президенті Дональд Трамп бүгін әлемде соңғы 100 жылда болмаған сауда саясатының өзгерісін енгізді. Ол 180-нен астам елге жаңа сауда тарифтерін жариялады. Қазақстан да баж салығы көтерілген елдердің қатарына кіріп, оған салынатын салық мөлшері 27%-ға артты, - деп хабарлайды Dauletten.kz.
Экономистер бұл өзгерістің Қазақстанға айтарлықтай әсер етпейтінін айтады.
Қазақстан үшін тікелей әсері жоқ
Экономист Айбар Олжаевтың айтуынша, Қазақстан АҚШ-қа дайын өнім экспорттамайтындықтан, енгізілген баж салығы ел экономикасына айтарлықтай ықпал етпейді.
- Баж салығы – АҚШ-қа импортталатын тауарларға салынатын салық. Трамп Қазақстанға 27% баж салығын енгізді. Бұл Қазақстаннан Америкаға жөнелтілетін тауарларға салық салынатынын білдіреді. Алайда біз АҚШ-қа дайын өнім экспорттамаймыз. Біздің негізгі экспорттық тауарларымыз – ферроқорытпа, металл, мұнай және уран. Сондай-ақ сирек кездесетін тантал металын жібереміз. Мұның барлығы шикізат болғандықтан, Америка оларды стратегиялық маңызы бар тауарлар ретінде баж салығынан босатқан. Сондықтан бұл тарифтердің бізге тікелей әсері жоқ, – дейді Олжаев.
Жанама салдары қандай?
Дегенмен сарапшы бұл өзгерістің Қазақстанға жанама әсері болуы мүмкін екенін жоққа шығармайды.
- Біріншіден, АҚШ-тың біздің мұнай сатып алушы негізгі серіктестеріміз – Қытай мен Еуроодаққа енгізген баж салығы кері ықпал етуі мүмкін. Себебі баж салығы өскен сайын олардың экономикасы баяулап, Америкаға тауар экспорттауы азаяды. Бұл зауыттардағы өндіріс көлемінің қысқаруына және мұнайға сұраныстың төмендеуіне әкелуі мүмкін. Соның салдарынан әлемдік мұнай бағасы арзандайды, ал бұл Қазақстанның Ұлттық қорына түсетін кірістің азаюына тікелей әсер етеді. Екіншіден, Ұлттық қордың инвестициялық портфелінің едәуір бөлігі әлемдік ірі компаниялардың акцияларына салынған. Сауда соғысының әсерінен бұл компаниялардың акциялары құнсыздануы ықтимал, бұл өз кезегінде Ұлттық қордың инвестициялық табысына кері ықпал етеді, – дейді экономист.
Тұрақтылық сақтала ма?
Қаржыгер Расул Рысмағамбетовтің пікірінше, Қазақстан үшін айтарлықтай қауіп жоқ. Оның айтуынша, енгізілген баж салығының көп бөлігі Еуразиялық экономикалық одақтың тарифтерімен байланысты.
- Біздің тауарлардың басым бөлігі баж салығына жатпайды. Сондықтан АҚШ-пен сауда қарым-қатынасымыз тұрақты. Біз Америкаға жыл сайын 2 миллиард долларға тауар экспорттап, 1 миллиард долларға импорттаймыз. Яғни, Қазақстанның АҚШ-пен сауда балансы профицитті. Егер мұнай стратегиялық ресурс ретінде танылса, онда экспорт тұрақты сақталады. Трамптың мұнай өндіруді арттыру саясаты оның бағасының төмендеуіне ықпал етуі мүмкін. Бұл жағдай уақытша экономикалық хаос туғызғанымен, 1-2 ай ішінде елдер келіссөздер жүргізіп, жаңа сауда келісімдерін жасайды, – дейді Рысмағамбетов.
Ол сондай-ақ әлем елдері өз нарықтарын қорғау үшін түрлі шаралар қабылдап жатқанын атап өтті. Қазақстан да отандық өндірушілерді қолдау механизмдерін күшейтуі керек.
Қазақстанға жаңа мүмкіндіктер ашыла ма?
Қаржыгердің пікірінше, енгізілген тарифтер кейбір тауарлардың Қазақстан үшін арзандауына ықпал етуі мүмкін.
- Тарифтер енгізілген елдер балама нарық іздей бастайды. Соның нәтижесінде Қазақстан техника, металдар, көлік құралдары мен құрылыс материалдары бойынша әлдеқайда тиімді ұсыныстар алуы мүмкін. Бұл бизнес пен тұтынушыларға қолайлы жағдай жасауы ықтимал. Әрине, Қазақстан АҚШ нарығын алмастыра алмайды, бірақ ТМД елдерімен салыстырғанда баға тұрғысынан тартымды болуы мүмкін, – дейді сарапшы.
Доллар бағамына әсері
Рысмағамбетов жаһандық инфляцияның Қазақстан экономикасына тікелей ықпалы болмайтынын айтады.
- Егер баж салығы АҚШ-та инфляцияның өсуіне әкелсе, бұл доллардың әлсіреуіне себеп болуы мүмкін. Мұндай жағдайда Қазақстан үшін долларлық аймақтан импорттау арзандайды, ал теңгенің долларға шаққандағы бағамы нығаюы мүмкін, – деп түйіндеді қаржыгер.
