Жаңалықтар

Ақша неліктен құнсызданады?: себебі мен салдары

14.01.2025

1 мин

0

158

Инфляция – бұл тауарлар мен қызметтердің жалпы бағаларының ұзақ уақыт бойы өсуін сипаттайтын экономикалық құбылыс. Қарапайым тілмен айтқанда, инфляция кезінде бір жыл бұрын белгілі бір сомаға сатып алған затты кейін сол ақшаға ала алмай қалуыңыз мүмкін, өйткені бағалар өседі, - деп мәлімдейді Dauletten.kz.

Инфляцияның негізгі себептері

Инфляция түрлі факторлардың әсерінен туындайды. Негізгі себептеріне мыналар жатады:

1. Сұраныстың артуы

Тауарлар мен қызметтерге сұраныс ұсыныстан асып кеткенде, олардың бағалары көтеріледі. Мұндай инфляцияны “сұраныс инфляциясы” деп атайды.

2. Өндіріс шығындарының өсуі

Егер шикізат, энергия немесе еңбек құны өссе, өндірушілер тауар бағасын көтеруге мәжбүр болады. Бұл жағдай “ұсыныс инфляциясы” деп аталады.

3. Ақша массасының өсуі

Егер айналымдағы ақша көлемі экономикаға қажетті мөлшерден асып кетсе, бұл да инфляцияға әкелуі мүмкін.

Инфляцияның түрлері

Экономикада инфляция бірнеше түрге бөлінеді:

• Баяу инфляция – бағалар жылына 10%-дан аспайтын баяу қарқынмен өседі.
• Шапшаң инфляция – бағалардың жылдық өсуі 10%-дан 50%-ға дейін жетеді.
• Гиперинфляция – бағалардың өте жылдам, бақылаусыз өсуі (айына 50%-дан астам).

Инфляцияның жағымды және жағымсыз әсерлері

Инфляция, әдетте, экономика үшін теріс құбылыс ретінде қарастырылады, бірақ оның кейбір оң әсерлері де болуы мүмкін:

Жағымды әсерлері:

• Ұлттық валютаның біртіндеп құнсыздануы борышкерлерге қарыздарын төлеуді жеңілдетеді.
• Экономикалық белсенділік артуы мүмкін.

Жағымсыз әсерлері:

• Ақшаның сатып алу қабілеті төмендейді, халықтың өмір сүру деңгейі нашарлайды.
• Жинақтар құнсызданады.
• Экономикалық тұрақсыздық туындайды.

Инфляциямен қалай күресуге болады?

Мемлекет инфляцияны бақылау үшін келесі шараларды қолданады:

• Ақша-несие саясаты (пайыз мөлшерлемесін көтеру, ақша массасын шектеу).
• Фискалдық саясат (мемлекеттік шығындарды қысқарту, салықтарды өзгерту).
• Импортты арттыру немесе экспортты шектеу арқылы ішкі нарықты реттеу.

Қорытынды

Инфляция – экономикалық дамудың ажырамас бөлігі, бірақ оның деңгейін бақылауда ұстау өте маңызды. Тұрақты және болжамды инфляция экономиканың өсуіне ықпал етуі мүмкін, ал бақылаусыз инфляция елдегі әлеуметтік және экономикалық тұрақтылықты бұзуы ықтимал. Сондықтан инфляция туралы түсініп, қаржылық шешімдерді дұрыс қабылдау – әрбір адамның және мемлекеттің маңызды міндеттерінің бірі.